قوانین فرزند پروری، خوش رفتاری یا سوء رفتار برخی کودکان

در این مقاله، به بررسی علل وقوع رفتار های کودکان و شیوه های اصلاح رفتار های کودکان پرداخته می شود و توسط متخصصان مشاوره کودک در اصفهان، قوانین فرزند پروری عنوان می شود.

علت خوش رفتاری یا سوء رفتار کودکان چیست؟

چرا برخی ازکودکان، دوران کودکی را بدون مشکلات رفتاری قابل توجه پشت سر می گذارند، در حالی که برخی دیگر، برای والدین خود، مشکلی دائمی به حساب می آیند؟ کودکان هم همانند بزرگ سالان، این «بچه های پردردسر» را نفرت انگیز دانسته و یا ازدست آن ها شاکی هستند، یا از آن ها دوری می کنند. انگارکه برخی از کودکان دشوار، شب را در بیداری سپری کرده و برای بد رفتاری های روز بعد خود نقشه می کشند.

ما به عنوان یک روان شناس و متخصص مشاوره کودک در اصفهان، تجارب دست اولی از مشاهده ی احساسات ناکامی و ناتوانی بسیاری از والدین داشته ایم، والدین درمانده هم، نومیدانه، دراندیشه ی یافتن راه حل هستند. بله، راه حل ها وجود دارند! با افزایش آگاهی ازقوانین و روش های اصلاح رفتار، شما می توانید به کودک خود کمک کنید تارفتار خود را بهبود بخشد و عضو مقبول تری در خانواده باشد. رفتارهای خوب و بد هر دو به وسیله ی پاداش هایی شکل می گیرند که کودک شما دریافت می کند. گاهی اوقات، والدین به طور «ناخواسته» رفتار بد کودک خود را پاداش می دهند.

ممکن است هلیا ساله با به راه انداختن گریه و سر و صدا و «مستاصل کردن والدینش» بتواند پس از فرا رسیدن زمان خوابش، مدت بیشتری را بیدار مانده و از رفتن به رختخواب اجتناب کند (پاداش). رفتار بد کودک شما، درصورت پاداش داده شدن ازسوی شما یا دیگران، تقویت خواهد شد. رفتاری که پاداش داده نشده و یا تنبیه به دنبال داشته باشد، تضعیف شده و احتمال وقوع آن در آینده کمتر می شود. از سه قانون اساسی تربیت کودک پیروی کنید. قوانین ساده به نظر می رسند! شما به آسانی می توانید مشاهده کنید که دوستان تان در تربیت کودکان خود چه اشتباهاتی را مرتکب می شوند. با این وجود، هنگامی که سعی می کنید این قوانین را درمورد کودک خود به کار بندید، درک خواهید کرد که حفظ ثبات و کارآمدی تا چه اندازه دشوار است!

رزرو مشاوره آنلاین (کلینیک مشاوره مهرآئین)

سه قانون فرزند پروری

  • قانون 1-رفتار خوب را پاداش دهید (و این کار را بلافاصله و مکرر انجام دهید.)
  • قانون 2-«ناخواسته» رفتار بد را پاداش ندهید.
  • قانون 3-برای برخی از رفتارهای بد، تنبیه درنظر بگیرید (اما فقط از تنبیه ملایم استفاده کنید).

 

قانون 1: رفتار خوب کودک را پاداش دهید (و این کار را بلا فاصله و مکرر انجام دهید. کودکان به این دلیل صحبت کردن، لباس پوشیدن، سهیم شدن اسباب بازی با دیگران و انجام کارهای کوچک را یاد می گیرند که برای انجام این کارها توجه و سایر انواع پاداش ها را از والدین و افراد دیگر دریافت می کنند. ما به عنوان والدین، باید به صورت مکرر و فراوان رفتار خوب کودکان را پاداش دهیم.

یک فرد بزرگ سال شغل خود را حفظ کرده و در عوض دستمزد و قدردانی دیگران را بدست می آورد. دستمزد و قدردانی، پاداش های نیرومندی برای کار کردن هستند. بیشتر ما در صورتی که درقبال تلاش خود، پاداش دریافت نمی کردیم از کار دست می کشیدیم. از پاداش ها به عنوان تقویت کننده هم یاد می شود، زیرا آن ها رفتار را تقویت می کنند.

هنگامی که کودک ما برای انجام کاری خاص، پاداش دریافت می کند، آن رفتار تقویت می شود. این بدان معناست که احتمال وقوع آن رفتار در آینده افزایش پیدا می کند. افراد، رفتاری را که برای آن پاداش دریافت کرده اند، تکرارمی کنند. ما به این دلیل که در قبال انجام کار خود دستمزد می گیریم به آن کار ادامه می دهیم. چنان چه کودک شما به شیوه ای رفتار می کند که برایتان خوشایند است، از تقویت آن رفتار از طریق پاداش دادن مکرر، اطمینان حاصل کنید. اما، از چه نوع پاداش هایی باید استفاده کنید؟ در ادامه بحث این سئوال را پاسخ می دهیم.

پاداش های اجتماعی، در تقویت رفتار مطلوب هم در مورد کودکان و هم درمورد بزرگ سالان، بسیار موثر هستند. پاداش های اجتماعی شامل لبخند، بغل کردن، نوازش کردن، بوسیدن، تحسین کردن، تماس چشمی و توجه هستند. بغل کردن یا سخنی محبت آمیز، کارهای آسانی هستند. این بسیار خوب است زیرا، کودکان ما برای تقویت رفتارهای مناسب شان، به پاداش های اجتماعی فراوانی نیاز دارند.

طی صحبت با والدین در جلسات مشاوره کودک در اصفهان، مشاهده می شود که برخی از والدین در تحسین و توجه خساست به خرج می دهند. ممکن است آن ها بگویند که سرشان بسیار شلوغ است و یا این که کودکان آن ها باید بدون دریافت پاداش، رفتار خوبی داشته باشند. والدینی که در لبخند زدن، بغل کردن، و تحسین کردن خسیس هستند، از تاثیرات نیرومند پاداش دادن مکرر رفتار مطلوب کودک چهارساله که خودش اتاق خود را مرتب می کند، غافل هستند. چنان چه با انجام کارهای کوچک به شما کمک می کند، شما باید به او بگوییدکه قدردان او هستید. اگر شما این کار را انجام ندهید، احتمال کمتری وجود دارد که او در آینده در انجام کارها به شما کمک کند. تحسین کردن در صورتی برای تقویت رفتارمطلوب کودک شما موثر تر خواهد بودکه شما آن رفتار خاص را تحسین کنید نه خود کودک را. تحسین توصیفی، عبارت است از: تحسین رفتار، نه تحسین کودک. پس از این که دختر شما اتاقش را تمیز و مرتب می کند، از تحسین توصیفی استفاده کرده به او بگویید «اتاقت خیلی عالی شده، کار خیلی خوبی کردی که آن را تمیز کردی!»

این عبارت که یک تحسین توصیفی است، موثرتر از آن است که به او بگویید: «تو دختر خوبی هستی!» عادت تحسین کردن رفتارها و کارهای خاصی را که قصد تقویت آن ها را دارید، در خود توسعه دهید. علاوه برپاداش های اجتماعی، شما می توانید از پاداش های مادی و پاداش های فعالیتی مانند: دسر مخصوص، یک اسباب بازی کوچک، اسکناس یا سکه، یک سفر تفریحی یا اجازه دادن به او برای کمک کردن به شما در پختن کیک استفاده کنید. با این حال، برای بیشتر کودکان، پاداش های اجتماعی، بسیار قوی تر ازپاداش های مادی هستند. به علاوه، استفاده از پاداش های اجتماعی بسیارمناسب تر است. به یاد داشته باشید که شما منبع اصلی پاداش برای کودک خود هستید.

پاداش ها برای این که موثر واقع شوند، باید بلافاصله به دنبال رفتار مطلوب کودک، ارائه شوند. اگر پسر شما آشغال ها را بیرون می برد «حتی اگر این کار همیشگی او باشد.» شما باید بلافاصله، پس از انجام این کارتوسط او، از وی تشکر کنید، نه یک ساعت بعد از آن. همه ما دوست داریم، پاداش رفتارهای خوب خود را هر چه زودتر دریافت کنیم. کودکان، اغلب درخواست می کنند که پاداش های مادی برای کارخود را حتی قبل از انجام کار یا رفتار خوب، دریافت کنند. اگر شما گاهی اوقات از پاداش های مادی استفاده می کنید، دقت داشته باشید که این پاداش را فقط بعد از انجام رفتار مطلوب، به او بدهید. هنگامی که از پاداش مادی یا فعالیتی استفاده می کنید، پاداش اجتماعی را هم با آن همراه کنید.

قانون 2-«ناخواسته» رفتار بد را پاداش ندهید.

طبق گفته های متخصصان مشاوره کودک در اصفهان، هنگامی که شما ناخواسته رفتار بد کودک خود را پاداش می دهید، این رفتار بد تقویت شده و به احتمال فراوان در آینده تکرار می شود. اغلب اوقات، والدین پرکار یا پر مشغله، ناخواسته رفتار نامطلوب کودک خود را پاداش می دهند. هنگامی که والدین رفتار بد را پاداش می دهند، باعث بروز مشکلات آینده برای خود و برای کودکان خود می شوند. احتمالا این یکی از رایج ترین اشتباهات درتربیت کودک است که والدین مرتکب آن می شوند.

سارا، جیغ زدن را یاد می گیرد.

هنگامی که سارا پنج ساله، قصد جلب توجه مادرش را دارد، به ویژه درمواقعی که مادر مشغول انجام کاری است، شروع به جیغ زدن می کند. مادر، جیغ زدن های او را چنان غیر قابل تحمل می یابد که بلافاصله کار خود را کنار می گذارد، او را به خاطر جیغ زدن، سرزنش می کند و سپس از او می پرسد که چه می خواهد. سارا یاد گرفته است که هرگاه واقعا خواهان توجه مادر است، باید نخست جیغ بزند و سپس سرزنش مادر را بپذیرد. آن گاه توجه مادر را دریافت خواهد کرد- که این برای کودک پنج ساله، پاداشی بسیار قوی است. کودکان و والدین، رفتارهای مناسب و هم چنین رفتارهای نامناسب را به یک دیگر می آموزند.

ممکن است کودک شما یاد گرفته باشد که او می تواند رفتن به رختخواب را با غرزدن، گریه کردن و ابراز ناراحتی هیجانی در زمانی که به او گفته می شود زمان خوابش فرارسیده است، به تاخیر بیاندازد. آیا هیچ گاه پس از این که غر زدن ها و گریه های او غیر قابل تحمل شده است، در مقابل او تسلیم شده و به او اجازه داده اید، بیشتر بیدار بماند؟ اگر شما در این موارد تسلیم شده اید، شما ناخواسته او را برای گریه کردن و ابراز ناراحتی هیجانی، پاداش داده اید. غر زدن، گریه کردن و ناراحت شدن به احتمال فراوان در آینده نیز تکرار خواهند شد. این رفتارها درست همانند رفتارهای مطلوب و مناسب، آموخته شده و تقویت شده اند.

رفتارهای بد و رفتار هایی را که خواهان آن ها نیستید، تقویت نکنید. کودک یک دنده، یک مثال دیگردر این مورد است که چگونه والدین و دیگران می توانند به طور ناخواسته رفتار بد را پاداش داده و باعث تبدیل آن رفتار به یک مشکل جدی شوند. مشاهده ی گریه کردن و قشقرق به راه انداختن یک کودک موجب آشفتگی و ناراحتی هیجانی است. والدین و دیگر اطرافیان به منظور متوقف ساختن گریه ها و قشقرق های کودک، در نهایت مقابل او تسلیم می شوند. بنابراین، کودک یک دنده یاد می گیرد با ایجاد استرس هیجانی وناراحتی برای دیگران، آن ها را در مقابل مطالبات خود تسلیم نماید.

یک کودک یک دنده ممکن است قدرت وکنترل قابل ملاحظه ای را بر روی والدین خود و دیگران بدست بیاورد. او ممکن است برای به کرسی نشاندن حرف خود، کلافه کردن و غر زدن مداوم، فریاد کشیدن، گریه کردن یا حملات فیزیکی به والدین، همشیره ها و هم سالان خود دست بزند. و تنها زمانی که دیگران خواسته هایش را برآورده سازند، آرام گرفته واز وارد آوردن استرس و ناراحتی بر آن ها دست می کشد. چنین کودکی با انرژی و تحمل بی پایان، والدین خود و دیگران را وادار می سازد تا رفتار بد او را پاداش بدهند. با این وجود، شما می توانید با استفاده از مهارت های مدیریت کودک sos که در مقاله ی حاضر به آن ها پرداخته می شود، کودک یک دنده را [برای اصلاح رفتار وی] کمک نمایید. کودک یک دنده می تواند مهارت و قدرت زیادی را در کنترل کردن والدین، همشیره ها و هم سالانش پیدا کند. او از روش «کنترل از طریق اذیت» استفاده می کند.

باید ها و نباید ها در فرزند پروری و تربیت کودکان

قانون 3 – برای رفتارهای بد، تنبیه در نظر بگیرید. (اما فقط از تنبیه ملایم استفاده کنید).

شما گاهی اوقات نیاز دارید که از شیوه های تنبیهی ملایم برای کاهش یا حذف برخی از رفتار های نا مقبول یا خطرناک استفاده نمایید. شما تنبیه کودک خود را دوست ندارید. بلکه ترجیح می دهید که رفتار های خوب را پاداش دهید. با این وجود، اغلب استفاده ی صحیح از شیوه های تنبیهی ملایم، برای کمک به کودک، ضروری است. شما با به کار گیری روش های تنبیهی ملایم مانند: سرزنش کردن، پیامد های طبیعی، پیامد های منطقی، محرومیت زمان مند و تنبیه رفتاری آشنا می شوید. با این وجود، از روش های تنبیهی شدید، مانند تهدید های ترس آور، فریادکشیدن یا کتک زدن استفاده نکنید. این شیوه ی تنبیهی، اغلب بر پیچیدگی مشکلات رفتاری می افزاید.

امیرعلی، سه چرخه اش را از دست می دهد.

مادر مشاهده کرد که امیرعلی چهارساله با سه چرخه اش وارد خیابان شد. این بر خلاف قانونی بود که مادر برای امیرعلی شرح داده بود. مادر بلافاصله به دنبال امیرعلی وارد خیابان شد، امیرعلی را از روی سه چرخه اش برداشت و او را دعوا کرد. هم چنین مادر گفت: «امیرعلی، من به تو گفته بودم که نباید با سه چرخه ات وارد خیابان شوی، تا یک هفته ی دیگر نمی توانی با سه چرخه ات بازی کنی.» مادر سه چرخه را برداشت و تا یک هفته بعد، امیرعلی از بازی با سه چرخه اش محروم بود.

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *