افکار خودکشی معمولاً در سنین 16 تا 25 سالگی بیش از دوره های دیگر ذهن نوجوانان و جوانان را به خود مشغول می نماید. گاهی به علت اختلالات حاد روانی که ناشی از افسردگی است و یا فرار از دشواری های زندگی که غیرقابل تحمل شده اند و نوجوانان آمادگی مقابله با آنها را ندارند از جمله شکست، ناکامی، فقر و محرومیت، و یا به علت عوامل ناشناخته ی دیگر، احساس بی پناهی و تنهایی و بی معنایی و پوچی زندگی، طوفان در درون آنان ایجاد می گردد و سرگردانی و بلاتکلیفی برایشان به وجود می آید و تصور می کنند که راهی جز خودکشی ندارند، لذا تن به این امر داده، به زندگی خود خاتمه می بخشند، و یا ژست خودکشی می گیرند و تهدید به خودکشی می کنند، مثلاً چند قرص خواب آور می خورند و یا مچ دست خود را خراش می دهند. در مشاوره ی نوجوان در اصفهان به موضوع خودکشی قرار است بپردازیم.
معمولاً والدین اولین کسانی هستند که از ژست و یا تهدید خودکشی مطلع می شوند، و باید هرچه زودتر چاره اندیشی نمایند. اگر علائمی از قبیل افسردگی، گوشه گیری، گریه، بی خوابی و بی اشتهایی، کم شدن علائق نسبت به امور روزمره زندگی و کار و درس، احساس گناه و پشیمانی از اعمال گذشته، و یا احساس پوچی و بی ارزشی در فرزندشان ظاهر گشت، آنها را نزد متخصصین امر ببرند، ضمناً در مواردی نیز که نوجوانان و جوانان اقدام به خودکشی کرده اند ولی اقدام آنان عقیم مانده است، انجام مراقبت های روانپزشکی در موردشان ضروری است.
دختران معمولاً برای خودکشی روش های ملایم تری به کار می برند، مانند خوردن سم یا تزریق دارو و کمتر با روش های خشن تر مثل حلق آویز کردن یا شلیک گلوله خودکشی می کنند. خودکشی کامل معمولاً با اسلحه ی گرم یا مواد محترقه صورت می گیرد و حال آن که برای اقدام به خودکشی معمولاً از سم یا دارو استفاده می کنند. گرچه خودکشی کامل در میان پسران نوجوان رایج تر از دختران نوجوان است، ولی دخترها بیش از پسرها اقدام به خودکشی می کنند.
دلایل اقدام نوجوانان به خودکشی
هنگام بررسی اقدام نوجوانان به خودکشی لازم است بین عوامل مستعد ساز فوری و عوامل مستعد ساز طولانی مدت تمایز قائل شویم. عوامل مستعد ساز ممکن است شامل این موارد باشد: قطع رابطه یا احتمال قطع رابطه با شخص مورد علاقه ی نوجوان، شکست در تحصیل، اختلاف با والدین، طرد شدن از سوی دوست، دستگیر شدن در یک عمل بزهکارانه و ممنوع و یا ترس از بیماری شدید و وضعیت روانی بسیار بد. اگر دقیق تر به مسئله نگاه کنیم روشن می شود که واکنش نوجوان به چنین حوادثی به طور کلی نتیجه ی به اوج رسیدن انبوه مشکلات است. مطالعه ای که در مورد 154 مورد از اقدام به خودکشی انجام شد نشان داد که ناامیدی مهم ترین عامل اقدام به خودکشی است و نه افسردگی ناشی از یک وضعیت موقتی در زندگی (وتزل ، 1976)
نوجوانانی که دست به خودکشی می زنند معمولاً تاریخچه ی طولانی مدتی مبنی بر عدم ثبات و ناسازگاری در خانواده دارند. آنان چنان نسبت به والدین احساس بیگانگی می کنند که نمی توانند با آن رابطه برقرار کنند یا از آنان کمک بخواهند. نوجوانان مستعد خودکشی معمولاً پدر و مادرشان را در سنین اولیه ی کودکی از دست داده اند. این نوجوانان معمولاً دوستی ندارند ولی معمولاً اگر رابطه ای داشته باشند بسیار پرشور و شدید است و آن چنان نیازمند این رابطه اند که غالباً دوستانشان از درک آن ها عاجزند.
پیش بینی احتمال خودکشی
اغلب مردم عادی و حتی بعضی از متخصصان تصور می کنند کسی که حرف خودکشی را می زند دست به این کار نمی زند و البته این گمانی باطل و خطرناک است. حقیقت غم انگیز این است که بسیاری از نوجوانانی که تهدید به خودکشی می کنند و یا با بی اعتنایی روبرو می شوند و یا صرفاً به عنوان افرادی با آنان برخورد می شود که به دنبال جلب توجه اند، بالاخره اقدام به این کار می کنند.
علاوه بر این وقتی که نوجوانان تهدید به خودکشی می کنند می خواهند این پیام را منتقل کنند که اشکالی وجود دارد و نیاز به کمک دارند، حتی اگر واقعاً قصد نداشته باشند که به عنوان تنها راه حل موجود برای حل مشکلشان به خودکشی متوسل شوند.
وقتی که نوجوان از خودکشی حرف می زند باید حرفش را جدی تلقی کنیم. پیشبینی احتمال خودکشی کار آسانی نیست، ولی تعدادی از علایم هشداردهنده وجود دارد که می تواند به مشاهده گر محتاط در این زمینه یاری دهد. قصد داریم در مشاوره ی خانواده در اصفهان این علائم را نام ببریم.
این علائم عبارتند از:
- خلق و خوی افسرده یا حاکی از ناامیدی که تداوم داشته باشد.
- اختلال در خواب و خوراک.
- کاهش درعملکرد مدرسه.
- انزوای اجتماعی تدریجی و افزایش کناره جویی از دیگران.
- تضعیف ارتباط نوجوان با والدین یا سایر افرادی که در زندگی نوجوان نقش مهمی دارند.
- سابقه و تاریخچه ای مبنی بر اقدام به خودکشی در گذشته یا درگیری در حوادث.
- حالاتی حاکی از بی پروایی، آسیب رساندن به خود، مصرف الکل یا مواد مخدر و رانندگی
بی پروایانه، رفتار بزهکارانه، فرار از خانه.
- گفتن عباراتی مثل «ای کاش بمیرم» یا «برای چه زندگی کنم؟».
- درخواست چیزهای مرگ آور و خطرناک مثل دارو، سم یا اسلحه.
- حوادث غیرمعمول و فشارزا در زندگی نوجوان مثل شکست تحصیلی، قطع رابطه ی نزدیک با شخص مورد علاقه یا مرگ یکی از عزیزان.
برگرفته از کتاب مسائل نوجوانان و جوانان (دکتر محمد خدایاری فرد)
گروه مشاوره ی نوجوان در اصفهان
گردآورنده: مریم کرچگانی
بدون دیدگاه