سیستم تولید مثل زنانه، برای انجام وظایف متعددی طراحی شده است. اندام تناسلی زنان، سلول های تخمک را می سازند که برای فرایند تولید مثل ضروری هستند. همچنین این سیستم وظیفه انتقال تخمک به مکان در نظر گرفته شده برای لقاح، را بر عهده دارد. عمل لقاح یا بارور شدن تخمک با اسپرم، به صورت طبیعی در لوله های رحم اتفاق می افتد و سپس تخمک بارور شده در دیواره های رحم لانه گزینی کرده و نخستین مرحله حاملگی شکل می گیرد. اندام تناسلی زن طوری طراحی شده است که در صورتی که عمل لقاح یا لانه گزینی به درستی صورت نگیرد، دوره قاعدگی یا پریود (فرو ریختن ماهیانه دیواره رحم) اتفاق بیفتد. به علاوه، سیستم تولید مثل زنان یا اندام تناسلی خانم ها، هورمون های جنسی زنانه را تولید می کنند که باعث حفظ سیکل تولید مثل می گردد.
اندام تناسلی زنان از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟
آناتومی سیستم تولید مثل خانم ها، شامل بخش هایی در داخل و خارج بدن است. ساختارهای خارجی سیستم تناسلی یا اندام های تناسلی خانم ها، دو وظیفه عمده را بر عهده دارد:
- این اندام ها شرایطی را فراهم می آورند که اسپرم به بدن زن وارد شود.
- ساختارهای خارجی سیستم تولید مثل، از ارگان های تناسلی داخلی در مقابل موجودات عفونی محافظت می کنند.
ساختار خارجی سیستم تولید مثل زنان شامل اندام های زیر است:
- لابیا ماژور: لابیای ماژور، ارگان های تولید مثل خارجی دیگر را محصور کرده و از آنها محافظت می کند. لابیای ماژور که در میان افراد بیشتر به نام لبه بزرگ واژن شناخته می شود، نسبتا بزرگ و گوشتی بوده و می توان آن را با کیسه بیضه در مردان مقایسه کرد. این بخش از اندام تناسلی زنان حاوی غدد عرق و ترشح روغن است. پس از بلوغ، قسمت لابیای ماژور پوشیده از مو می شود.
- لابیای مینور: این بخش از اندام تناسلی خانم ها را بیشتر به نام لبه کوچک واژن می شناسند و عرض آن تقریبا ۵ سانتی متر است. لابیای مینور درست درون لابیای ماژور قرار گرفته و دهانه واژن (کانالی که قسمت پایین رحم را به خارج از بدن هدایت می کند) و همچنین مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از مثانه به بیرون بدن انتقال می دهد) را احاطه می کند.
- غدد بارتولین: این غده ها در کنار دهانه واژن قرار گرفته و باعث ترشح مایع (یا مخاط) می شوند.
- کلیتوریس: دو لابیای منیور در قسمت کلیتوریس به هم می رسند، که یک پیش آمدگی حساس و کوچک بوده و قابل مقایسه با آلت تناسلی در مردان است. کلیتوریس توسط یک لایه پوست به نام غلفه پوشیده شده و عملکردی مشابه با پوست ختنه گاه در انتهای آلت تناسلی مرد دارد. مانند آلت تناسلی، کلیتوریس نیز نسبت به تحریک بسیار حساس بوده و می تواند دچار حالت نعوظ شود.
ارگان های داخلی سیستم تولید مثل خانم ها شامل موارد زیر هستند:
- واژن: واژن کانالی است که سرویکس (بخش پایین رحم) را به سمت خارج بدن هدایت می کند. به واژن، کانال زایمان هم گفته می شود.
- رحم یا زهدان: رحم یک ارگان توخالی و گلابی شکل است که بستر مناسبی را برای رشد جنین فراهم می آورد. رحم به دو قسمت تقسیم می شود: سرویکس که بخش پایینی آن به شمار آمده و به سمت واژن راه دارد و بدنه اصلی رحم، به نام کورپوس. قسمت کورپوس رحم قابلیت آن را دارد که برای نگهداشتن یک جنین در حال رشد، به راحتی گسترش یابد. در سرویکس کانالی وجود دارد که به اسپرم اجازه می دهد تا وارد شده و به خون قاعدگی اجازه می دهد تا خارج شود.
- تخمدان ها: تخمدان ها غده هایی کوچک و به شکل زیتون هستند که در دو طرف رحم قرار گرفته اند. تخمدان ها تخم و هورمون ها را تولید می کنند.
- لوله های فالوپ: این اندام ها، لوله های باریکی هستند که به قسمت بالایی رحم متصل شده و به عنوان تونل هایی برای گذر سلول های تخم از تخمدان ها به رحم عمل می کنند. عمل لقاح یا بارور شدن یک تخمک با یک اسپرم، به صورت طبیعی در لوله های فالوپ صورت می گیرد. تخمک بارور شده سپس به سمت رحم حرکت کرده و در پوشش دیواره این اندام لانه گزینی می کند.
در سیکل قاعدگی چه اتفاقی می افتد؟
زنان از سن بلوغ به بعد سیکل هایی از فعالیت هورمونی را تجربه می کنند که به صورت ماهیانه تکرار می شود. در هر سیکل قاعدگی، فارغ از تصمیم خود فرد برای باردار شدن، بدن زن برای یک حاملگی بالقوه آماده می شود و عبارت پریودی یا قاعدگی به فرو ریختن پریودیک دیواره رحم اشاره دارد.
یک چرخه قاعدگی به طور میانگین تقریبا ۲۸ روز طول می کشد و دارای فازهای مختلف است: فاز فولیکولی، فاز تخمک گذاری و فاز لوتئال. همچنین چهار هورمون اساسی در سیکل قاعدگی دخالت دارند: هورمون تحریک فولیکول، هورمون لوتئینه کننده، استروژن و پروژسترون.
در فاز فولیکولی از چرخه قاعدگی چه اتفاقی می افتد؟
این فاز در نخستین روز پریود شما آغاز شده و در طول آن، اتفاقات زیر رخ می دهند:
- دو هورمون به نام های هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه کننده (LH) از مغز آزاد شده و از طریق جریان خون به تخمدان ها می رسند.
- این هورمون ها باعث رشد تقریبا ۱۵ تا ۲۰ تخمک در تخمدان ها می شوند که هر کدام در پوسته ای به نام فولیکول قرار دارند.
- همچنین هورمون های FSH و LH میزان تولید هورمون زنان استروژن را بالا می برند.
- سطح افزایش یافته استروژن، مثل یک سوئیچ، تولید هورمون تحریک کننده فولیکول را متوقف می سازد. این بالانس محتاطانه هورمون ها، بدن را قادر می کند تا تعداد فولیکول های بالغ شده را محدود کند.
- با پیشرفت فاز فولیکول، یک فولیکول در یک تخمدان غالب شده و به رشد ادامه می دهد. این فولیکول مسلط، تمام دیگر فولیکول های موجود در گروه را سرکوب می کند، در نتیجه، رشد آنها متوقف شده و می میرند. فولیکول غالب به تولید استروژن ادامه می دهد.
فاز تخمک گذاری سیکل قاعدگی شامل چه مراحلی است؟
فاز تخمک گذاری، تقریبا ۱۴ روز پس از فاز فولیکولی آغاز می شود. این فاز در واقع نقطه وسط چرخه پریودی محسوب شده و قاعدگی بعدی تقریبا دو هفته پس از آن رخ می دهد. در طول این فاز، اتفاقات زیر می افتند:
- افزایش سطح استروژن که از فولیکول غالب ناشی شده است، موجی از هورمون لوتئینه کننده را تحریک می کند که توسط مغز تولید می گردد.
- این موضوع باعث می شود که فولیکول غالب، تخمک خود را از تخمدان آزاد کند.
- تخمک آزاد شده توسط پیش آمدگی های شبیه به انگشت، که در انتهای لوله های فالوپ قرار دارند، گرفته می شود. این پیش آمدگی ها، تخمک را درون لوله جارو می کنند.
- همچنین در طول این فاز، شاهد افزایش در میزان و ضخامت مخاط تولید شده توسط سرویکس (بخش پایینی رحم) خواهیم بود. اگر زن در این زمان، یک رابطه جنسی شامل دخول را تجربه کند، این مخاط ضخیم اسپرم مرد را گرفته، آن را تغذیه کرده و کمک می کند که برای بارور کردن تخمک، به آن برسد.
در فاز لوتئال چرخه پریودی چه کارهایی انجام می شود؟
این فاز بلافاصله بعد از فاز تخمک گذاری آغاز شده و شامل پروسه های زیر است:
- پس از آزاد کردن تخمک، فولیکول تخلیه شده به یک ساختار جدید به نام لوتئوم کورپوس تبدیل می شود.
- لوتئوم کورپوس هورمون پروژسترون را آزاد کرده و این هورمون، رحم را برای لانه گزینی تخمک بارور شده آماده می سازد.
- اگر دخول صورت گرفته و اسپرم مرد تخمک زن را بارور کند (عمل لقاح اتفاق بیفتد)، رویان حاصل از طریق لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می کند. در این زمان است که لفظ بارداری برای زن به کار برده می شود.
- اگر تخمک بارور نشود، از طریق رحم عبور می کند. دیواره رحم که دیگر برای پشتیبانی از بارداری مورد نیاز نیست، فرو می ریزد و چرخه قاعدگی بعدی آغاز می شود.
چند تخمک در بدن یک زن وجود دارند؟
اکثریت قریب به اتفاق تخمک های موجود در تخمدان ها به صورت پیوسته می میرند تا این که در هنگام یائسگی تمام شوند. در هنگام تولد، نزدیک به یک تا دو میلیون تخمک در بدن زن وجود دارند و در زمان بلوغ، تنها نزدیک به سیصد هزار عدد از آن باقی مانده اند. از این تعداد، نزدیک به ۵۰۰ تخمک در طول حیات تولید مثل زن، بارور می شوند. هر تخمکی که باقی مانده باشد، در طول یائسگی به تدریج می میرد.
بدون دیدگاه