نوجوانان در سن های مختلفی به بلوغ می رسند. پسری در پانزده سالگی ممکن است جثه ی کوچک داشته باشد و علایم جسمانی بلوغ مثل اندامهای تولید مثل یا موهای زاید هنوز در او رشد کامل نکرده باشد. پسر دیگری در همان سن مثل مردان بزرگسال، شانه های پهن، عضلات قوی و صدای مردانه داشته باشد. هرچند که چنین گوناگونی هایی کاملا بهنجار است؛ هیچ تاثیر مثبت یا منفی در رشد فزیکی و رشد جنسی نمی گذارد ولی از نظر مشاوره ی نوجوان در اصفهان ممکن است در دیدی که نوجوان نسبت به خود پیدا می کند و نگاهی که دیگران به او می کنند تاثیر بگذارد.

بلوغ زودرس و دیررس در پسران

به طور کلی تاثیرات روانی بلوغ دیررس و بلوغ زودرس در پسرها بیشتر است تا در دختر ها و درک آن هم ساده تر است. بزرگسالان و سایر نوجوانان وقتی که با نوجوانان 14 یا 15 ساله ای روبرو می شوند که به نظر 17 یا 18 می رسد در ذهن خود هم او را 17 یا 18 ساله فرض می کنند و از چنین پسری بیش از پسری هم سن او که جثه ی کوچکتری دارد، انتظار دارند. چنین پسرهایی می توانند با دخترهای هم سن خود ارتباط داشته باشند، بی آنکه احساس عدم اعتماد به نفس کنند. علاوه براین پسری که از لحاظ جسمانی پیشرفته تر است در بسیاری از فعالیت ها به خصوص ورزش توانایی بیشتری دارد و وقتی می بیند از لحاظ جسمی و جنسی توانایی هایی به دست آورده اطمینان می یابد که تغییرات او در جهت انتظارات و تاییدات جامعه است.

اما با پسران دیررس برخلاف پسران زودرس طوری رفتار می شود که گویی بچه هستند. چنین پسری به سختی می تواند در ورزش و سایر فعالیت ها بر دیگران برتری یابد و همیشه نگران این است که مبادا هرگز به بلوغ جسمانی وبلوغ  جنسی نرسد.

طبیعتا تمام این ها به صورت متوسط در تفاوت های شخصیتی بین پسران زودرس و دیررس تاثیر می گذارد. به طوری که نتایج تحقیقات نشان داده است پسران دیررس در مقایسه با پسران زودرس تعادل کمتر، اضطراب بیشتر، خجالتی تر و ساده ترند و رفتار آن ها زیاد طبیعی نیست. پسران دیررس در میان همسالان خود محبوبیت کمتری دارند، در حالی که پسران زودرس خویشتن داری بیشتر، اعتماد به نفس بیشتر و رفتار اجتماعی مناسب تری دارند.

در مشاوره ی نوجوان در اصفهان می خواهیم بگوییم که والدین و معلمان برای به حداقل رساندن تاثیرات بلوغ دیررس کار های زیادی می توانند انجام دهند. آنان می توانند آگاهانه بکوشند تا با پسر دیررس رفتاری مطابق با سنش داشته باشند. می توانند به او کمک کنند تا تشخیص دهد که بلوغ کند او کاملا طبیعی است و به او بگویند که “بزرگ خواهد شد” و از لحاظ جسمانی و جنسی به اندازه ی همسالانش رشد طبیعی خواهد داشت.

در عین حال والدین یا معلمان می توانند به پسر زودرس یادآوری کنند که صرقا به خاطر ظاهر جسمانی خود انتظاراتی بیش از سنش از خود نداشته باشد. همچنین او را تشویق کنند که عجله ای برای وارد شدن به دنیای بزرگسالان نداشته باشد و بگذارد از لحاظ جسمانی و روانی آمادگی لازم را پیدا کند.

بلوغ زودرس و دیررس در دختران

هرچند که بلوغ زودرس یا معمولی برای پسران امتیازی محسوب می شود، ولی این تفاوت ها در میان دختران شدت کمتری دارد و متنوع تر است. دختران زودرس نسبت به دختران دیررس، کمتر از بدن خود رضایت دارند، خیلی زود تحت فشار روانی دچار آشفتگی می شوند، بی قرارند، خلق و خوی متغیر دارند، در بین همسالان هم جنس خود محبوبیت کمتری دارند، معمولا در مدرسه عملکرد ضعیفی دارند و مشکلات رفتاری بیشتری دارند.

از آن جا که دختران زودرس بزرگتر، چاق تر و سنگین تر از همسالان خود هستند، رضایت کمتری از وضعیت ظاهری و جسمانی خود دارند. برعکس دختران دیررس اجتماعی تر، پرجرات تر و فعال ترند و در میان همسالان خود محبوبیت بیشتری دارند، از لحاظ تحصیلی وضعیت بهنری دارند و در مدرسه مشکلات رفتاری کمتری دارند.

در مشاوره ی نوجوان در اصفهان می خواهیم بگوییم که والدین و سایرین نباید دختر زودرس را صرفا به دلیل بالغ شدن مستعد رابطه ی زناشویی بدانند. بهتر است او را تشویق کنند که با دوستان همسال خود دوستی کند و به او اطمینان دهند که آن ها هم به زودی قد و اندازه ی او می شوند. در عین حال والدین دختر دیررس می توانند به او اطمینان دهند که به زودی از لحاظ جسمانی و جنسی به رشد لازم می رسد. اگر به چنین دختری کمک کنند که بفهمد عجله ای در کار نیست و بلوغ تدریجی حتی
مفیدتر هم هست، زیرا دختر نوجوان می تواند به تکالیف دیگری که مربوط به رشد است بپردازد، نگرانی های او برطرف می شود.

خودارضایی یا استمنا در نوجوانان

کلمه ی استمنا یا خودارضایی کمتر توسط والدین یا آموزگاران به کار برده می شود و اغلب به جای آن عباراتی مانند: “بچه خودش را به تشک می مالد”، “با خودش بازی می کند” و یا “عادت کثیف پیدا کرده است” به کار می رود. برخی از روانشناسان خودارضایی را جزو انحرافات جنسی طبقه بندی کرده و معتقد هستند که خودارضایی کودکان و نوجوانان یک نوع واکنش نوروتیک به شمار می آید. صرف نظر از مسائل و مشکلات جسمی خودارضایی آنچه در آن بیشتر مهم است جنبه ی روانی آن است. هر فردی پس از اقدام به آن در خود احساس شرمندگی و گناه عجیبی کرده و شخصیت خود را در هم کوفته و بی ارزش احساس می کند. به طور مسلم این افکار به مرور منجر به از هم پاشیدگی و تزلزل شخصیت شده و بیماری های روانی بر اثر اضطراب و نگرانی، که خود باعث تکرار خودارضایی می شود، به وجود می آید.

تمام مذاهب خودارضایی را نوعی گناه و انحراف جنسی دانسته اند. بعضی از والدین در مورد بعضی از مطالب خاص جنسی می توانند به راحتی صحبت کنند، اما در مورد بعضی مطالب دیگر نمی توانند. خودارضایی یکی از عناوین ممنوعه است که در بسیاری از پدرها و مادرها ایجاد ناراحتی می کند. بسیاری از نوجوانان و والدین معتقدند که خودارضایی یک راه غیر قابل قبول برای تخلیه ی فشار های جنسی است، اما لازم است که والدین در این خصوص دقیق باشند و از ترساندن فرزندانشان از عواقب «جسمی» خودارضایی خودداری کنند.

اگر نوجوان چنین رفتاری را مرتکب می شود به او اطلاع دهید که این عمل در سنین نوجوانی رایج است. از آثار نامطلوب آن و احساس ترس از عواقب این کار و احساس گناهی که ذهن بسیاری از نوجوان ها را به خود مشغول می کند صحبت کنید. مهم تر از آن توضیح دهید، این کار نیاز عاطفی نوجوان ها ( و بزرگسالان) را ارضا نمی کند و قادر نیست مثل یک رابطه ی عاشقانه، نیاز افراد به صمیمیت را برآورده کند.

در مشاوره ی نوجوان در اصفهان نکاتی را ذکر می کنیم که توجه به این نکات، برای پیشگیری از خودارضایی نوجوانان و درمان آن مفید است:

  • – آموزش کافی به والدین برای ایجاد روابط گرم و صمیمانه در خانواده و همچنین حفاظت از امور زناشویی.
  • – تسهیل و تسریع در ازدواج به شرط رشد فکری، عاطفی، اخلاقی و اجتماعی لازم.
  • – پیشگیری از انزوا و تنهایی بیش از حد نوجوان، چرا که خودارضایی را بیماری تنهایی نیز نامیده اند.
  • – نظارت و کنترل دوستی های مشکوک.
  • – افزایش سطح اعتماد به نفس در نوجوانان، زیرا احساس حقارت یکی از عوامل مهم در گرایش نوجوانان به سوی خودارضایی است.
  • – پیشگیری از پوشیدن لباس های تنگ و تحریک کننده.
  • – آموزش جامع به مربیان و معلمان.
  • – تکریم شخصیت و محبت کردن به نوجوانان.
  • – برنامه ریزی و پرکردن اوقات فراغت نوجوانان.
  • – تغذیه ی صحیح.
  • – تقویت اراده و امید آفرینی در نوجوانان.
  • – پرورش معنویت در نوجوانان.
  • – استفاده از دوش با آب سرد.
  • – کاهش اضطراب، ناکامی و احساس گناه در نوجوانان. اغلب مشاهده می شود که نوجوانان پس از شکست و ناکامی، برای مثال در عشق و یا امتحان به این کار دست می زنند.

بنابراین برای درمان، باید از پیدایش احساس گناه، به ویژه احساس گناه شدید و تقصیر و تضادهای فکری جلوگیری شود. کمبود محبت در خانواده، ناکامی و محرومیت در مدرسه، سرخوردگی و احساس حقارت در اجتماع را که همگی از علت های مهم خودارضایی هستند، باید جبران کرد و از بین برد.

برگرفته از کتاب مسائل نوجوانان و جوانان (دکتر محمد خدایاری فرد)

گروه مشاوره ی نوجوان در اصفهان

گرد آورنده: مریم کرچگانی

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *