بررسی ابعاد آسیب های ناشی از طلاق و تعاریف طلاق عاطفی

تعریف طلاق، ابعاد مختلف آسیب های ناشی از طلاق، تعاریف طلاق روانی یا عاطفی از دیدگاه های مختلف، از جمله موضوعاتی هستند که از دیدگاه متخصصان مشاوره طلاق در اصفهان در این مقاله طرح می شود.

آیا شما با این گفته عامیانه موافق هستید که ازدواج هندوانه سر بسته است؟ یا به نظر شما این امکان وجود دارد که قبل از ازدواج شواهد بیشتری برای خوشبختی و ازدواج موفق پیدا کرده و با اطمینان بیشتری ازدواج کرد؟

امروزه خیلی از جوانان معتقدند که نمی خواهند با چشم بسته ازدواج کنند و یکی از دغدغه های آنان پیدا کردن عواملی است که آن ها را در پیش بینی یک ازدواج موفق یاری می کند. خوشبختانه، اکثر صاحب نظران امروزی معتقدند که با این همه دستاورد علمی که در زمینه فرایند های ارتباطی زوج و عوامل موثر در سلامت یا عدم سلامت رابطه زوجین وجود دارد؛ تا حد زیادی می توان یک ازدواج موفق یا ناموفق را پیش بینی کرد.

یک شاخص ارزشمند، که می توان بر اساس آن آینده ی یک ازدواج را پیش بینی کرد، کیفیت ارتباط پیش از ازدواج است. به زبان ساده تر، رفتار دو نفر پیش از ازدواج، شاخص خوبی است که پیش بینی کنیم، بعد از ازدواج این دو چگونه با هم برخورد می کنند.

یک سوال اساسی که این دو نفر می توانند از خودشان بپرسند این است: «در این مدت که هم دیگر را می شناسیم چه نسبتی از زمان با هم بودن را صرف رابطه ی مثبت و آرامش بخش و چه مدت را صرف رابطه ی منفی و تنش زا کرده ایم؟»

خانواده به عنوان مهمترین نهاد موجود در جامعه همواره در طول تاریخ با آسیب های مختلفی مواجه بوده که مسئله طلاق بزرگ ترین معضل این نهاد اجتماعی محسوب می شود. طلاق در لغت جدا شدن زن از مرد، رها شدن از قید نکاح و رهایی از زناشویی است (فرهنگ عمید). قطع روابط بین انسان ها در همه اعصار وجود داشته است، هرجا رابطه ای هست امکان قطع آن نیز وجود دارد.

انواع طلاق

طلاق شیوه ای نهادی شده در پایان دادن به پیوند زناشویی است به زعم ویلیام گود «هر نظام خانوادگی در خود سازوکار(مکانیسم) فرار از آن را نیز جای داده و این بدین جهت است که افراد بتوانند از فشارهای نظام جان سالم به در برند؛ یکی از این راه ها طلاق است».. طلاق واقعه نیست بلکه فرآیندی است که طی سال یا سالیان متمادی بین زن و شوهر شکل می گیرد و با رسیدن به مرحله حاد ظاهر می شود.

در یک تقسیم بندی کلی می توان طلاق را به دو نوع 1 – طلاق رسمی، 2 – طلاق عاطفی(خاموش) تفکیک کرد.

طلاق رسمی

در طلاق رسمی زن و مرد با مراجعه به دادگاه به طور قانونی از یک دیگر جدا شده و هیچ تعهدی نسبت به هم ندارند اما طلاق عاطفی به گونه ای دیگر در زندگی زوج به وجود می آید و موجب از هم پاشیدگی عاطفی خانواده می شود. در این نوع خانواده ها زن و مرد در زیر یک سقف زندگی می کنند ولی هیچ رابطه احساسی میان آن ها وجود ندارد. عدم شناخت زوجین از یک دیگر تفاوت های فرهنگی موجود میان خانواده ها، دخالت دیگران و بسیاری مسائل دیگر، سردی روابط زوجین را فراهم می آورد. اما شاید بتوان گفت مشکلات جنسی و تفاوت سلیقه ای در این امر از مهم ترین مشکلاتی است که برای یک زن و شوهر پدید می آید ولی در مطالعات جامعه شناسی کم تر مورد بحث قرار گرفته است.

طلاق عاطفی (خاموش)

کتاب جامعه شناسی زندگی های خاموش در ایران نگارش احمد بخارایی تنها کتاب منتشر شده در این زمینه است که از یک سو به طورخلاصه به این امر پرداخته ولی بخارایی به دلیل مبنا قرار دادن نظریات جامعه شناسی غربی تا اندازه ای از واقعیت جامعه ایرانی دور شده است. جامعه ایرانی جامعه ای در حال گذار است، دوران گذار از پیامدهای ورود مدرنیته به جوامع مختلف است؛ در نتیجه تقابل میان ارزش های سنتی و مدرن با شدت بیشتری دیده می شود و زمانی که این تقابل به تعامل تبدیل شود شاهد کاهش هرچه بیشتر طلاق عاطفی هستیم.

ولی هم اکنون نیز طلاق عاطفی به سبب این که خانواده ها از فرهنگ سنتی فاصله گرفته و خود را ملزم به تحمل یک زندگی اجباری بدون علاقه  نمی کنند و از سوی دیگر با افزایش حقوق زنان در جامعه و در نتیجه کاهش ترس از آینده مبهم با فراهم شدن امکان تحصیل و کسب درآمد موجب کاهش یافتن طلاق عاطفی شده و همچنین کاهش یافتن ازدواج های فامیلی نیز در کاهش طلاق عاطفی موثر است چراکه در این نوع زندگی ها زوجین به خاطر خانواده های خود اجبار بیشتری برای ادامه زندگی دارند.

طلاق عاطفی که بیانگر رابطه ی زناشویی است که روبه زوال است ، تنش فرآیند میان زن و شوهر که معمولا به جدایی می انجامد. پدیده طلاق عاطفی پدیده ای چندعاملی است بدین سان که هرگز یک عامل به تنهایی نمی تواند موجبات پیدایش آن را فراهم کند . در عرف می گویند ، فلان خانواده فقط به خاطرفلان علت از هم پاشید، در اصل این افراد جرقه ها را از عوامل باز نمی شناسد .

هر طلاق عاطفی ، از دیدگاه علی در نوع خود بی نظیر است زیرا یک زن و شوهر با توجه به شخصیت خاص هر یک از آنان ، خانواده منشا ، نوع همسرگزینی ، منش و خلق و خوی هر یک ، رابطه خاص منحصربه فرد و بی نظیر فراهم می آورد که قطع این رابطه نیز با پیوند عوامل خاص و شبکه ای منحصر به فرد از عوامل صورت پذیر است . از این رو است که روش هایی چون مطالعه ی موردی ، زندگینامه ی فردی ، مهم ترین و دقیق ترین شیوه ها در راه شناسایی همه ی ابعاد و عوامل طلاق به حساب می آیند .

از دیدگاه متخصصان مشاوره طلاق دراصفهان ، طلاق عاطفی معلول عوامل متعدد و پیچیده حیاتی و روانی و اجتماعی است . طلاق هم مانند، هر پدیده ای نامطلوب اجتماعی مولود ازآن با ریشه های اجتماعی و فرهنگی و محیطی و برخی دیگر به صورت بنیادهای مشخص اعم ازچند عامل است که بعضانارسایی های بیولوژیک و یا کمبود روانی جلوه گر می شود .

تعریف طلاق

طلاق در لغت به معنی گشودن گره و رها کردن است. طلاق به معنی پایان قانونی ازدواج و جدا شدن همسران از یک دیگر است. طلاق معمولاوقتی اتفاق می افتد که استحکام رابطه زناشویی از بین می رود و میان زوجین ناسازگاری و تنش وجود دارد.(ویکی پدیا )

آمار رسمی طلاق نشان دهنده میزان ناکامی زوجین در زندگی زناشویی نیست. این آمار شامل افرادی که از یک دیگر جدا زندگی می کنند، اما به طور قانونی طلاق نگرفته اند، نمی شود. علاوه بر آن افراد زیادی وجود دارند که از زندگی مشترک خود راضی نیستند، اما به دلایل مختلف از هم جدا نمی شوند. آن ها نگران پیامدهای عاطفی، مالی، اجتماعی و فرهنگی طلاق هستند و ترجیح می دهند به خاطر فرزندان شان به زندگی مشترک ادامه دهند. به این ترتیب آمار رسمی طلاق در جامعه درصد ناچیزی از تعداد خانواده هایی که در شرایط ”طلاق عاطفی“ به سر می برند را نشان می دهد.

کارشناسان مشاوره طلاق دراصفهان معتقدند عوامل مختلف اجتماعی در افزایش میزان طلاق نقش دارد. به اعتقاد آن ها به تدریج که زنان از نظر اقتصادی مستقل می شوند آمار طلاق نیز افزایش می یابد. با افزایش سطح درآمدها زنان مجبور به تحمل نارسایی های زندگی مشترک برای تامین مایحتاج اولیه زندگی خود نیستند.

ابعاد مختلف آسیب های ناشی از طلاق

“پل بوهامون” نشان داده است که طلاق بدان سبب مساله غامضی است که همزمان شش بعد را در نظر می گیرد، علی رغم ماهیت هم زمانی این تجربیات مشکلات و نیرومندی هر کدام می تواند در زمان های مختلف و در سطوح متفاوت رخ دهند.

این شش تجربه یاایستگاه عبارتند از : ۱ )طلاق عاطفی ۲ )طلاق اقتصادی ۳ )طلاق قانونی ۴ )طلاق توافقی والدین  ۵ )طلاق اجتماعی ۶ )طلاق روانی

۱ )طلاق عاطفی:

زن و شوهر عواطف خود را از یک دیگر دریغ می دارند و روی از هم بر می تابند، زیرا اعتمادشان به یک دیگر و جذابیت شان برای هم به پایان رسیده است.

۲ )طلاق اقتصادی: وقتی خانواده ای از هم می پاشد، تصفیه اقتصادی یعنی تقسیم اموال و دارایی آن ها در دو سهم ضرورت پیدا می کند.

۳ )طلاق قانونی:

در دادگاه پایان رسمی ازدواج و همراه آن شرایط اجازه ازدواج مجدد برای طرفین اعلام می گردد.

۴ )طلاق توافقی والدین:

تصمیماتی که درباره ی حضانت فرزندان، دیدار بعدی آنان، مسئولیت های هریک از والدین از نظر مالی و تربیت کودکان و غیره اتخاذ می گردد.

۵ )طلاق اجتماعی:

تغییراتی است که در رابطه با دوستان و آشنایان اتفاق می افتد، به این معنا که چون از وقوع طلاق اطلاع پیدا می کنند، هریک به گونه ای واکنش نشان می دهند.

۶ )طلاق روانی:

وقتی ازدواجی گسسته شد، احساس همدلی از بین می رود و مفهوم “خود” تغییر می کند. در این جا طرفین باید درک کنند که دیگر هیچ کدام یک پیوند را تشکیل نمی دهد، زیرا هریک خود را تنها می بیند و این تنهایی برای هریک از آنان یک “ضربه” است.

تعاریف طلاق روانی یا عاطفی

تعریف طلاق عاطفی از دیدگاه پل هانان:

نظریه پردازی به نام پل هانان طلاق عاطفی را اولین مرحله در فرایند طلاق و بیانگر رابطه زناشویی رو به زوالی می داند که احساس بیگانگی جایگزین آن می شود . به عقیده او زن و شوهر اگر چه ممکن است با هم بودن را مانند یک گروه اجتماعی ادامه دهند ، اما جاذبه و اعتماد آت ها نسبت به یک دیگر از بین رفته است .

بنیان گذار رفتارشناسی در ایران معتقد است این نوع از طلاق عوامل متعددی دارد که چشم و هم چشمی می تواند یکی از مهمترین عوامل آن باشد. «پروفسور باهر» می گوید: طلاق عاطفی که نام های دیگری از جمله طلاق ذهنی، باطنی، زبانی و … نیز دارد، نوعی از طلاق و جدایی میان زن و شوهر است که در آن افراد به اجبار و برای حفظ آبرو یا فرزندان شان به زندگی در کنار یک دیگر ادامه می دهند.

– تلاشی است که برای خلاص کردن خود از رابطه فرساینده و نامطلوب و غیر قابل تحمل که نتیجه آن خرد شدن عزت نفس و از بین رفتن عاطفه است.

– هنگامی است که روابط زناشویی به دلایلی رو به سردی می رود. هر چند طرفین در یک خانه زندگی می کنند، اما در اتاق هایی جدا به سر برند یا با این که در یک اتاق می خوابند، مکالمات، ارتباط ها و درک شان از یک دیگر در پایین ترین سطح قرار می گیرد.

– طلاق روانی، موقعیتی است که از طریق آن فرد پیوندهای وابستگی عاطفی به همسرش را قطع کند و به تنها زیستن خانواده قبیله ای تن دردهد.

– طلاق عاطفی به عنوان انتخابی نفرت انگیز بین تسلیم و نفرت از خود است که زن و شوهر هر کدام آن را تجربه می کنند که در آن ها هر یک از زن و شوهر به دلیل غمگینی و ناامیدی دیگری را آزار می دهد.

– طلاق عاطفی متضمن فقدان اعتماد ، احترام و محبت به یک دیگر است . همسران بجای حمایت از هم دیگر در جهت آزار و ناکامی و تنزل عزت نفس یک دیگر عمل می کنند و هر کدام به دنبال یافتن دلیلی برای اثبات عیب و کوتاهی و طرد دیگری است.

-طلاق عاطفی ، فاصله عاطفی و مشخص و آشکار میان همسرانی است که هر دو ناپخته هستند ، هر چند یکی از آن ها ممکن است این ناپختگی را تایید کند و دیگری با ابراز اعمال مسولانه ی مفرط چنین چیزی را انکار کند.

– طلاق عاطفی نماد وجود مشکل در ارتباطی سالم و صحیح بین زن و شوهر است. این مشکل ارتباطی در سطح خانواده می تواند در جامعه نیز شیوع و گسترش یابد و ارتباط انسانی را مختل کند.